پلی استیشن چیست؟ معرفی کامل بزرگترین کنسول بازی جهان

برای علاقمندان به بازی‌های کامپیوتری، کنسول پلی استیشن به عنوان عضوی جدا ناپذیر از این دنیای جذاب و محبوب شناخته می‌شود. تاریخچه پلی استیشن سفری جذاب نزدیک به سه دهه را در بر می‌گیرد و شامل پیشرفت‌های تکنولوژیک، عرضه بازی‌های پیشگامانه و تأثیر فرهنگی است که اثری جاودانه در صنعت بازی بر جای گذاشته است. نام تجاری Play Station از زمان آغاز به کار خود در اواسط دهه ۱۹۹۰ تا حال حاضر به عنوان یک غول صنعت بازی شناخته شده است. با وجود تاثیر شگرف Play Station در صنعت بازی، بر آن شدیم تا در این مقاله به معرفی پلی استیشن و تاریخچه آن بپردازیم.

پایان شراکت با نینتندو و آغاز تولید پلی استیشن

اولین پلی استیشن در نتیجه مشارکت در سال ۱۹۹۱ بین سونی و نینتندو طراحی شد. خالق بازی مشهور ماریو در آن زمان می‌خواست یک کنسول الحاقی مبتنی بر سی دی برای سیستم سرگرمی سوپر نینتندو (SNES) منتشر کند و سونی را برای توسعه این دستگاه استخدام کرد.

زمانی که نینتندو در نمایشگاه CES همکاری با فیلیپس برای ساخت این کنسول را اعلام کرد؛ سونی از اقدام نینتندو غافلگیر شد. سونی علاقه‌ای به لغو کردن پروژه نداشت، به همین دلیل تصمیم گرفت یک کنسول مستقل را در سال ۱۹۹۴ راه‌اندازی کند. این کنسول بعدها به نام Play Station نام‌گذاری شد و بعد از گذشت چند سال نسخه بهبود یافته آن با نام PS1 عرضه شد.

PS1 یکی از اولین موج‌های کنسول‌هایی بود که قادر به ارائه تصاویر سه بعدی بودند. در واقع این کنسول اولین کنسول مبتنی بر CD بود که محبوبیت گسترده و جهانی پیدا کرد. PS1 با رقیب اصلی خود، نینتندو ۶۴ که هنوز از کارتریج استفاده می‌کرد، متفاوت بود. سی‌دی‌ها زمان بارگذاری بسیار کندتری نسبت به کارتریج‌ها داشتند؛ اما ظرفیت ۷۰۰ مگابایتی آنها فضای بیشتری به خالقان بازی نسبت به کارتریج‌های نینتندو با حجم ۶۴ مگابایت ارائه می‌داد. این فضای ذخیره‌سازی به توسعه‌دهندگان PS1 اجازه داد تا حجم زیادی از محتوای درون بازی شامل آهنگ‌ها، افکت‌های صوتی و محتواهای ویدیویی را در بازی‌های خود بگنجانند.

برخی از معروف ترین بازی‌های منتشر شده بر روی کنسول پلی استیشن وان عبارتند از: فاینال فانتزی ۷، گرن توریسمو یک و دو، متال گیر سولید، فرنچایز Crash Bandicoot و فرنچایز Tekken

عرضه پلی استیشن ۲ و تحول دنیای بازی

سونی با عرضه PS2، دوباره نوآوری را وارد دنیای بازی‌های کامپیوتری کرد. حالا نوبت به استفاده از DVD رسیده بود تا بازی‌های این کنسول به گرافیک‌های خیره‌کننده‌تر دست پیدا کنند. گیمرها با خرید این کنسول، علاوه بر بازی، امکان تماشای فیلم و گوش دادن به موسیقی را داشتند. در واقع کاربران با تهیه PS2 به یک دستگاه چندرسانه‌ای دسترسی پیدا می‌کردند.

با این حال، PS2 مزایای بیشتری نسبت به دی وی دی پلیرها داشت؛ زیرا این کنسول میزبان برخی از قطعات داخلی قدرتمند نیز بود. به عنوان مثال CPU Emotion Engine و Graphics Synthesizer GPU از سخت افزارهای جدید و اختصاصی این کنسول بودند.

اگرچه PS2 قدرتمندترین کنسول آن دوران نبود، زیرا مایکروسافت ایکس باکس و نینتندو گیم کیوب از گرافیک بالاتری برخوردار بودند. اما استودیوهایی که به ساخت بازی بر روی این پلتفرم پرداختند، توانستند بازی‌های باشکوهی مانند گرن توریسمو ۳ و ۴، متال گیر سولید ۲، Shadow of the Colossus و عناوین God of War را ارائه دهند. در واقع، گیمرها اولین طعم بازی‌های HD با رزولوشن ۱۰۸۰ را در بازی‌هایی مانند Gran Turismo 4 و Tourist Trophy، در این دوره چشیدند.

در ادامه تکمیل نسخه دوم این کنسول، سونی نسخه باریک موسوم به slimline PS2 را عرضه کرد. این کنسول نازک‌تر از نسخه اصلی بود که مودم نیز به آن اضافه شده بود.

پلی استیشن پورتابل (PSP)، تصاحب سهم بیشتر از بازار

بین راه‌اندازی نسخه ۲ و ۳، سونی تصمیم گرفت اولین دستگاه دستی در تاریخ پلی استیشن را با با نام PlayStation Portable یا به اختصار PSP در سال ۲۰۰۴ تولید کند. بر خلاف نینتندو و رویکرد محافظه‌کارانه آن برای قدرت دستگاه قابل حمل، سونی رویکرد تولید کنسولی قدرتمند را در پیش گرفت. سونی برای این دستگاه پردازنده‌ای را درنظر گرفت که به PS2 نزدیک‌تر بود. این قدرت پردازنده منجر به عرضه بسیاری از عناوین کنسول‌های خانگی برای این دستگاه شد.

PSP همچنین ویژگی‌هایی مانند فرمت Memory Card Pro Duo سونی را برای ذخیره‌سازی، مرورگر وب داخلی و صفحه نمایش LCD بزرگ ارائه می‌کرد. باید به این قابلیت‌ها، عملکرد پخش چندرسانه‌ای و Wi-Fi را نیز اضافه کنیم. سونی از فرمت به اصطلاح UMD برای بازی‌ها استفاده می‌کرد که در اصل یک مینی دیسک بود. نکته مثبت این مینی دیسک‌ها دارا بودن ۲ گیگابایت فضای ذخیره‌سازی بود؛ اما نقطه ضعف آنها زمان بارگذاری خیلی طولانی بود.

سونی در طول عمر خود چندین نسخه PSP را عرضه کرده است. اولین مورد PSP Slim (یا PSP-2000) بود. سپس PSP-3000 (دارای صفحه نمایش بهتر و میکروفون یکپارچه)، PSP Go (با گیم پد جدید، بدون درایو UMD و ۱۶ گیگابایت حافظه داخلی) و PSP Street (بدون Wi-Fi) عرضه شدند.

پلی استیشن ۳، ساخته شده بر پایه غرور

نسخه سوم سری کنسول‌های پلی استیشن در سال ۲۰۰۶ در نمایشگاه E3 معرفی شد. با وجود انتظار علاقمندان به بازی‌های کامپیوتری برای عرضه نسخه جدید این کنسول؛ عرضه PS3 یک ناامیدی بزرگ بود. سونی برای ساخت نسخه سوم سنگ تمام گذاشته بود. امکاناتی مانند پردازنده سلولی، پردازنده گرافیکی NVIDIA RSX و درایو Blu-Ray در کنار کیفیت ۱۰۸۰ پیکسل و خروجی HDMI از این کنسول یک هیولای به تمام معنا ساخته بودند. علاوه براین سونی با گنجاندن سخت افزار نسخه دوم، پشتیبانی از بازی‌های PS2 را نیز فراهم کرده بود.

اما این امکانات با وجود قیمت ۴۹۹ تا ۵۹۹ دلاری این نسخه ارزش چندانی نداشت. طرفداران Play Station از قیمت بالای آن بسیار ناراضی بودند. همین عامل باعث شد در سه سال اول عرضه، این کنسول بازی‌های انحصاری چندانی نداشته باشد. تا جایی که شوخی اینترنتی “پلی استیشن ۳ بازی ندارد” در فضای مجازی شایع شد.

مشکل دیگری که در پلی استیشن ۳ وجود داشت، سخت افزار و پردازنده بسیار پیچیده آن بود. در واقع توسعه‌دهندگان بازی، به سختی می‌توانستند بازی‌ای بسازند که بتواند با این کنسول همخوانی داشته باشد. همین موضوع باعث شد بازی‌های چند پلتفرمی کمی برای این نسخه Playstation وجود داشته باشد.

اما هنگامی که توسعه‌دهندگان در نهایت به معماری پیچیده و عجیب PS3 پی بردند، شاهد عرضه تعداد زیادی بازی انحصاری برای این کنسول بودیم. این عناوین عبارتند از: سری آنچارتد، Metal Gear Solid 4: Guns of the Patriots، فرنچایز Little Big Planet، Killzone 2 و The Last of Us.

پلی استیشن ویتا و بازگشت قدرت به کنسول‌های دستی

سونی برای جایگزینی PSP، ویتا را در سال ۲۰۱۲ معرفی کرد. این کنسول با نوآوری‌هایی که دارد، یکی از پیشرفته‌ترین کنسول‌های دستی در تمام دوران است. ویتا با داشتن یک صفحه نمایش OLED زیبا، دو پایه آنالوگ و طراحی زیبا، جایگزین خوبی برای کنسول دستی نینتندو بود.

نقطه عطف ویتا یک پد لمسی در پشت دستگاه بود که به کاربر امکان می‌داد با لمس کردن پشت دستگاه، عناصر مختلف بازی را کنترل کند. برای مثال در بازی Tearaway، گیمرها به وسیله این پد لمسی به دستکاری محیط بازی می‌پرداختند.

سونی همچنین برخی از اجزای داخلی را از گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها وام گرفت، مانند پردازنده چهار هسته‌ای Cortex-A9 و پردازنده گرافیکی PowerVR SGX543MP4+ که در واقع همان پردازنده گرافیکی iPad 3 بود. از دیگر ویژگی‌های قابل توجه می‌توان به ژیروسکوپ، دوربین‌های جلو و عقب و اتصال اختیاری ۳G اشاره کرد.

با وجود تمام این نوآوری‌ها، متاسفانه پروژه PS Vita به یک شکست منجر شد. طبق گزارش VGChartz، تا به امروز بیش از ۱۶ میلیون دستگاه فروخته شده است. در همین حال Nintendo 3DS بیش از ۷۵ میلیون دستگاه فروخته است. به عبارت دیگر حتی Nintendo GameCube که از نظر فروش از PS2 و Xbox عقب بود، فروش بیشتری نسبت به Vita داشت. این عامل باعث شد این کنسول به عنوان ناموفقیت‌ترین کنسول در تاریخ پلی استیشن شناخته شود.

تقریبا از این زمان بود که سونی شروع به عرضه گیفت کارت اختصاصی Playstation کرد تا بتواند کمی توجه گیمرها را به این کنسول دستی جلب کند. گیفت کارت پلی استیشن، برای خریدهای آنلاین بازی و بسته‌های الحاقی استفاده می‌شود. نحوه استفاده از گیفت کارت پلی استیشن نیز مانند گیفت کارت‌های برندهای دیگر است و تفاوت آنچنانی با آنها ندارد.

برخی از برجسته‌ترین بازی‌های منتشر شده در ویتا عبارتند از Tearaway، Gravity Rush، Killzone Mercenary، Persona 4 Golden، Uncharted: Golden Abyss و Dragon’s Crown.

بازگشت به نقطه اوج با پلی استیشن ۴

سونی در تولید PS3 تجربه گران‌بهایی را کسب کرد. بنابراین در سال ۲۰۱۳ کنسول PS4 را با قیمت ۳۹۹ دلاری عرضه کرد و برای آن از سخت‌افزار معمولی استفاده کرد. PS4 یک APU AMD با پردازنده هشت هسته‌ای جگوار، گرافیک سفارشی AMD و ۸ گیگابایت رم GDDR5 ارائه می‌کرد. این مشخصات تا حد زیادی شبیه ایکس باکس وان بود، اما با این تفاوت که کارت گرافیک AMD گرافیک چشمگیرتر و سرعت بیشتری را ارائه می‌داد.

این معماری PS4، به استودیوهای بازی سازی و توسعه‌دهندگان امکان می‌داد تا از همان ابتدای عرضه عناوین عالی را ارائه کنند. این بازی‌ها شامل بازی‌های انحصاری مانند Uncharted 4: A Thief’s End، Horizon Zero Dawn، God of War، Marvel’s Spider-Man، Gran Turismo Sport و Ghost of Tsushima بودند. البته اکثر بازی‌های چند پلتفرمی در PS4 در مقایسه با Xbox One بهتر اجرا می‌شدند.

یکی از مشکلات بزرگ این بود که PS4 از عناوین قدیمی پلی استیشن مانند آرشیو بازی‌های PS3 و PS2 پشتیبانی نمی‌کرد. در عوض، برخی از بازی‌های PS2 به عنوان عناوین Classics برای دانلود دیجیتالی دوباره منتشر شدند.

این شرکت ژاپنی بعداً PS4 Slim و PS4 Pro را در سال ۲۰۱۶ روانه بازار کرد که نمونه اسلیم طراحی نازک‌تر و فشرده‌تری را ارائه می‌کرد. اما نسخه پرو با سرعت CPU بسیار سریعتر، گرافیک تقویت شده و پشتیبانی از بازی ۴K عرضه شد.

پلی استیشن ۵، رقابت با ایکس باکس

آخرین کنسول سونی پلی استیشن ۵ در سال ۲۰۲۰ عرضه شد و یک گام بزرگ دیگر از نظر فناوری را نشان می‌دهد. پاشنه آشیل پلی استیشن ۴، CPU بود که در واقع بر اساس تبلت‌ها و نت بوک‌‌های ارزان قیمت ساخته شده بود. اما سونی با استفاده از پردازنده هشت هسته‌ای AMD Zen 2 که با گرافیک RDNA2 و ۱۶ گیگابایت رم GDDR6 جفت شده بود، به ارتقای سخت افزاری PS5 پرداخت.

شاید بزرگترین ارتقای سونی در بخش ذخیره‌سازی این کنسول باشد. زیرا PS5 از یک SSD سفارشی فوق سریع NVMe M.2 با ۸۲۵ گیگابایت حافظه استفاده می‌کند. این سخت افزار امکان بارگذاری سریع را در بازی‌ها، حتی در عناوین جهان باز فراهم می‌کند. سونی همچنین به ارتقای جلوه‌های صوتی این کنسول پرداخته است.

PS5 در دو نوع عرضه شده است که هر دو دارای ۸۲۵ گیگابایت حافظه SSD هستند. اما مدل استاندارد با درایو دیسک بلوری ۴K با قیمت ۴۹۹ دلار عرضه می‌شود، در حالی که نوع ۳۹۹ دلاری فاقد درایو دیسک فیزیکی است و فقط به دانلودهای دیجیتال متکی است. در واقع گیمرها برای تهیه بازی برای نسخه دیجیتال، باید از پلی استیشن استور اقدام کنند. سونی در سال ۲۰۲۲ یک نسخه جدید PS5 را عرضه کرد که به جای پردازنده اصلی ۷ نانومتری به پردازنده ۶ نانومتری مجهز شده بود. این پردازنده باعث می‌شود که کنسول خنک‌تر و بی‌صداتر کار کند.

از بازی‌های برجسته PS5 می‌توان به گرن توریسمو ۷، Spider-Man: Miles Morales، Horizon Forbidden West و Demon’s Souls اشاره کرد.

پلی استیشن؛ میراثی از نوآوری، سرگرمی و نوستالژی

سری کنسول‌های پلی استیشن نه تنها صنعت بازی را متحول کرده‌اند، بلکه به بخشی جدایی ناپذیر از فرهنگ عامه تبدیل شده است. پلی‌استیشن از طریق نوآوری‌های تکنولوژیک، آرشیو بازی‌های متنوع و تعهد به تشکیل جامعه‌ گیمرها، میراثی را خلق کرده است که همچنان بازیکنان در هر سنی را مجذوب خود می‌کند. همانطور که به تاریخچه غنی برند Play Station فکر می‌کنیم، مشتاقانه منتظر افق‌های جدیدی هستیم که به وسیله آن کشف خواهد شد، تجربیات فراموش نشدنی‌ای که ارائه خواهد کرد و خاطرات بی‌شماری که ادامه خواهد داشت.