لیکویید شدن چیست؟ معرفی راهکارهای مهم برای جلوگیری از نقدشوندگی ارز دیجیتال

در ۱۹ آپریل ۲۰۲۱ ده میلیارد دلار ارز دیجیتال لیکویید شد. باورتان می‌شود؟ ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌ی تریدرها در یک چشم به‌هم زدن از دست رفت. بازار ارزهای دیجیتال گاهی اوقات بی‌رحم است و اگر حواس‌تان نباشد، شما هم لیکویید می‌شوید و سرمایه‌‌تان را از دست می‌دهید. اما لیکویید شدن چیست و اصطلاح لیکویید شدن چه زمانی رخ می‌دهد؟ با ما در این مقاله‌ از بلاگ وال‌پی همراه باشید تا راه‌های جلوگیری از لیکویید شدن و انواع آن را بررسی کنیم. حتما شما هم فرصت حفاظت از سرمایه‌ای که یک عمر برای آن تلاش کرده‌اید را از دست نمی‌دهید.

لیکویید شدن چیست؟

لیکوئید شدن فرایندی است که پس از استفاده از اهرم در معاملات رخ می‌دهد. در این فرایند صرافی پوزیشن تریدر را به‌طور خودکار می‌بندد و زمانی رخ می‌دهد که قیمت به نقطه‌ی موردنظر تریدر نرسد و معامله‌گر در رسیدن به جزئی یا کلی از حاشیه سود اولیه شکست بخورد. به بیان دیگر وقتی تریدر قادر به ارائه وثیقه لازم برای اهرم نباشد و بودجه‌ی کافی را نداشته باشد، صرافی هم پوزیشن را به‌طور خودکار می‌بندد.

اصطلاح لیکویید شدن به عوامل مختلفی ازجمله رشد یا ریزش قیمت‌ها و اهرم مورد استفاده‌ی کاربر بستگی دارد. با استفاده از فرمول زیر می‌توانید درصدی که بازار برای لیکویید کردن پوزیشن شما نیاز دارد را شناسایی کنید:

به‌عنوان مثال اگر از اهرم ۵ برابر استفاده کنید، ۲۰ درصد تغییر قیمت برخلاف پوزیشن شما منجر به لیکویید شدن پوزیشن می‌شود و سرمایه‌ی خود را از دست می‌دهید.

معاملات فیوچرز، مارجین و اهرم چیست؟

لیکویید شدن رابطه‌ی مستقیمی با معاملات فیوچرز، مارجین و اهرم دارد و به همین دلیل باید حتما با آن‌ها آشنا شویم. فیوچرز یک قرارداد مالی بین دو طرف معامله یعنی تریدر و صرافی برای خرید یا فروش یک دارایی به قیمت و تاریخ از پیش تعیین‌شده در آینده اشاره دارد. این معاملات در همه بازارهای مالی ازجمله کریپتو، فارکس و سهام رواج دارند. اهرم مهم‌ترین فاکتور در معاملات فیوچرز است و آن را با یک مثال توضیح می‌دهیم. فرض کنید ۱۰۰ دلار سرمایه دارید و اهرم انتخابی شما ۶ است، در این حالت صرافی به میزان ۶۰۰ دلار به شما اعتبار می‌دهد و درصورت رسیدن قیمت به نقطه‌ی موردنظر شما، سودتان ۶ برابر می‌شود. در مقابل لیکویید شدن در کمین است و درصورت نرسیدن قیمت به نقطه‌ی موردنظر ۶ برابر بیشتر ضرر می‌کنید. به بیان دیگر اهرم بالاتر به معنای ریسک بیشتر و اهرم پایین‌تر به معنای ریسک کمتر است.

حتی اهرم ۲x یا ۲ برابر هم ریسک چشمگیری دارد و به همین دلیل بسیاری از کشورها ازجمله بریتانیا معاملات مارجین و فیوچرز را ممنوع کرده‌اند تا ریسک معاملات کاربران کنترل شود. در مقابل برخی از صرافی‌ها تا ضریب ۲۵ برابر یا ۲۵x را برای کاربران خود فراهم کرده‌اند که ریسک آن حتی در تخیل انسان هم نمی‌گنجد!

علاوه‌بر فیوچرز، اهرم در معاملات مارجین هم وجود دارد و در آنجا هم کاربر سرمایه‌ی موردنیاز خود را از شخص سوم یعنی صرافی وام می‌گیرد و همین وام ارز دیجیتال تبدیل به اهرم می‌شود.

تفاوت لیکوییدیتی و لیکویید شدن چیست؟

لیکوئید شدن و لیکوئیدیتی از نظر املایی شباهت بسیاری به یکدیگر دارند و شاید حتی فکر کنید که معنای آنها هم یکسان است اما خیر، لیکویید شدن به معنای از دست دادن جزئی یا کل دارایی یک تریدر در پی نرسیدن به قیمت موردنظر در معاملات فیوچرز و مارجین است. در مقابل لیکوییدیتی به نقدینگی و قدرت نقدشوندگی یک ارز، صرافی و بازار اشاره دارد. هرچه نقدینگی یک ارز بیشتر باشد، میل برای خریدوفروش آن بیشتر می‌شود و می‌توانید ارز موردنظر را در لحظه معامله کنید اما بدون نقدینگی معاملات دیرتر و گاها با قیمت‌هایی متفاوت از قیمت واقعی معامله می‌شوند. صرافی‌ها نقدینگی خود را از راه‌های مختلفی به‌دست می‌آورند و یکی از آنها ارزش کل قفل‌شده یا TVL است که کاربران ارزهای خود را در یک پروتکل استیک می‌کنند. برای آشنایی بیشتر با TVL مقاله‌ی ارزش کل قفل شده را بخوانید.

اصطلاح لیکوییدن شدن چه زمانی رخ می‌دهد؟

لیکوئید شدن زمانی رخ می‌دهد که بازار در جهت مخالف معامله‌ی شما حرکت کند و وثیقه‌ به اندازه‌ی موردنیاز مارجین یا فیوچرز نباشد. به بیان دیگر لیکویید شدن پوزیشن زمانی رخ می‌دهد که مبلغ وثیقه در مقابل افزایش یا کاهش ناگهانی ریسک ناچیز باشد. درصورت رخ دادن چنین موقعیتی، صرافی مارجین کال می‌کند تا تریدر مبلغ وثیقه را افزایش دهد و از لیکویید شدن خود جلوگیری کند. اگر تریدر وثیقه را افزایش ندهد، صرافی هم پوزیشن را به‌‌طور خودکار می‌بندد.

اگرچه صرافی‌ها مبلغ لیکویید شدن را برداشت می‌کنند اما پیش از اینکار حتما مطمئن می‌شوند که تریدر قادر باشد تا پوزیشن را به موقع ببندد و ضرر کمتری متحمل شود. به هر ترتیب حتی درصورت انتخاب کمترین اهرم هم در ریسک و خطر لیکویید شدن هستید و صرافی معامله را می‌بندد تا پول بیشتری از دست ندهد.

مثالی از لیکویید شدن

در ۱۹ آوریل ۲۰۲۱ رکورد لیکویید شدن بازار ارزهای دیجیتال شکسته شد و حدودا ۱۰ میلیارد دلار از سرمایه‌ی کاربران از دست رفت. رکورد قبلی در ۲۳ فوریه ۲۰۲۱ رخ داد و ۵.۷۷ میلیارد دلار لیکویید شد. در آن زمان بیت کوین در یک شبانه‌روز از ۶۰۰۰۰ به ۵۲۱۴۸ دلار رسید و ۹.۲۶ میلیارد دلار پوزیشن لانگ کاربران لیکویید شد که همین رقم ۹۰ درصد از لیکوییدها را تشکیل می‌داد و فقط ۱۰ درصد از آنها پوزیشن شورت بود. برای اینکه بهتر این رقم شگفت‌انگیز را درک کنید، توجه داشته باشید که حدودا دو سال از این زمان گذشته و هنوز رکورد لیکوئید شدن شکسته نشده است. بیش از ۵۰ درصد کل معاملات باز رمز ارزها در آن زمان فیوچرز بود و تریدرها سرمایه‌ی هنگفتی را از دست دادند.

قیمت لیکویید شدن چیست؟

قیمت لیکویید شدن همان نقطه‌ای است که پوزیشن به‌طور خودکار بسته می‌شود. در این نقطه دیگر هیچ فرصتی برای مذاکره با صرافی یا واریز پول بیشتر برای افزایش وثیقه وجود ندارد و در لحظه لیکویید می‌شوید. قیمت لیکویید قیمت ثابتی نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد. این عوامل شامل اهرم مورد استفاده، قیمت ارز، مانده حساب، نرخ مارجین و … هستند. در این شرایط صرافی‌ها قیمت لیکوئید شدن را بر اساس میانگینی از صرافی‌های بزرگ محاسبه می‌کنند. برای فرار از نقطه لیکویید شدن توصیه می‌کنیم که همیشه وضعیت پوزیشن خود را زیرنظر داشته باشید و بازار را دنبال کنید.

انواع لیکویید شدن چیست؟

اصطلاح لیکویید شدن به دو نوع تقسیم می‌شود که اصلی‌ترین تفاوت آنها به نرخ بسته شدن پوزیشن‌ها، اجباری یا داوطلبانه بسته شدن پوزیشن اشاره دارد. به هرحال این دو نوع به شرح زیر هستند.

لیکویید جزئی

لیکویید جزئی زمانی رخ می‌دهد که تنها بخشی از پوزیشن شما بسته شود. در واقع این مدل از لیکویید داوطلبانه است و شما آن را انجام می‌دهید تا در معرض خطر و ریسک از دست رفتن همه سرمایه قرار نگیرید. بدین ترتیب معامله‌گر بخشی از سرمایه‌ی خود را از دست می‌دهد و باقی سرمایه حفظ می‌شود.

لیکویید کلی

در لیکویید کلی همه سرمایه‌ی خود را می‌فروشید تا ضرر را جبران کنید. این موقعیت معمولا به‌طور اجباری و زمانی رخ می‌دهد که تریدر قادر به فراهم کردن وثیقه‌ی موردنیاز نباشد. در این شرایط صرافی بدون اخطار بیشتر و به‌طور خودکار پوزیشن را می‌بنددد. گاهی اوقات انقدر بازار برخلاف نظر شما جابه‌جا می‌شود که خطر ورشکستگی و تراز منفی شما را تهدید می‌کند. با این حال صندوق‌های بیمه در چنین شرایطی از تریدرها محافظت کرده و از ورشکستگی کامل آنها جلوگیری می‌کنند.

چطور از لیکویید شدن جلوگیری کنیم؟

اگرچه لیکویید شدن ترسناک و سهمگین به‌نظر می‌رسد اما خوشبختانه دو راه اصلی برای کاهش ریسک و جلوگیری از لیکویید شدن وجود دارد. ما توصیه می‌کنیم حتما از هر دو روش در کنار یکدیگر استفاده کنید.

درصد و میزان ریسک را تعیین کنید

اولین روش جلوگیری از لیکویید شدن مربوط به تعیین درصد ریسک است. در این روش تریدر باید در مورد مقدار پولی که قصد دارد تا در معامله از آن استفاده کند تصمیم بگیرد. علاوه‌بر این معامله‌گران باید درمورد درصدی از سرمایه که قصد دارند روی آن ریسک کنند هم تصمیم بگیرند. به بیان دیگر درصد پولی را مشخص کنید که حتی با از دست رفتن آن هم ضرر چندانی متوجه شما نمی‌شود. بنا به نظر کارشناسان، معامله‌گران باید تنها ۱ الی ۳ درصد از سرمایه‌ی خود را در هر معامله ریسک کنند. فرض کنید در هر معامله یک درصد از سرمایه‌ی خود را ریسک کنید، در این صورت باید ۱۰۰ معامله متوالی را از دست بدهید تا سرمایه‌تان تمام شود که بسیار بعید و دور از ذهن است.

همیشه از استاپ لاس استفاده کنید

روش دوم استفاده از استاپ لاس است که در کاهش ریسک همه استراتژی‌های معاملاتی کاربرد دارد و آن را با یک مثال توضیح می‌دهیم. فرض کنید استاپ لاس را ۲ درصد زیر قیمت ورودی تعیین کرده‌اید و ارز موردنظر ۱۰ درصد از قیمت خود را از دست می‌دهد. در چنین شرایطی هنگام رسیدن به ضرر ۲ درصدی معامله‌ی شما به‌طور خودکار بسته می‌شود و ضرر ۱۰ درصدی سرمایه‌ی شما را تهدید نمی‌کند. به بیان دیگر با استفاده از توقف ضرر می‌توانید میزان قابل‌توجهی از سرمایه‌ی خود را حفظ کرده و ریسک را کاهش دهید.

استاپ لاس زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که بدانیم بازار کریپتو صنعتی ناپایدار است و قیمت‌ها می‌توانند در عرض چند دقیقه سقوط کنند و بدون استفاده از ابزاری مثل استاپ لاس سرمایه‌ی شما از دست می‌رود. کارشناسان توصیه می‌کنند هیچوقت بیشتر از  2 الی ۵ درصد از معامله را به خطر نیندازید و به همین دلیل بهتر است استاپ لاس را با ۲ الی ۵ درصد فاصله از قیمت ورودی تعیین کنید. اگر از لیکویید شدن می‌ترسید و حوصله‌ی استفاده از ابزارهایی مثل استاپ لاس را هم ندارید، توصیه ما به شما استیکینگ است. در استیکینگ ارز دیجیتال می‌توانید بدون دغدغه، بدون ریسک و خطر به درآمد پایدار از ارزهای دیجیتال برسید و حتی در خواب هم درآمد داشته باشید.

اصطلاح لیکویید شدن؛ خطر در کمین است

بسیاری از تریدرها فکر می‌کنند که لیکوئید شدن هیچگاه به سراغ آنها نخواهد آمد و همیشه در ترید موفق می‌شوند اما بازار ارزهای دیجیتال قابل پیش‌بینی نیست و همیشه ریسک لیکویید شدن وجود دارد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم که همیشه از استراتژی‌های کاهش ریسک مثل استاپ لاس و اهرم‌هایی با ضریب پایین استفاده کنید. شما همراهان وال‌پی چه تجربه‌ای از لیکویید شدن دارید؟ آیا شما هم جزو کسانی بودید که در سال ۲۰۲۱ ده میلیارد دلار لیکویید شدند و رکورد زدند؟ منتظر تجربه‌های خواندنی شما هستیم. از اینکه تا پایان مقاله لیکویید شدن چیست همراه ما بودید سپاسگزاریم.