انیمه چیست؟ بررسی جامع تاریخچه ساخت انیمه

یکی از ژانرهایی که در دنیای سینما طرفداران خاص خود را دارد، انیمیشن است. با این وجود صنعت انیمیشن، بخش اعظم پیشرفت خود را مدیون خلاقیت‌های ارائه شده در عناوین انیمه می‌داند. Anime که از سرزمین آفتاب ظهور کرده، در حال حاضر تبدیل به یک خرده فرهنگ شده است؛ تا جایی که طرفداران آن را با نام اوتاکو می‌شناسند. انیمه علاوه بر ژاپن در کشورهای دیگر نیز هواداران متعصبی دارد که نوع روایت داستان این‌گونه محصولات هستند.

حتی پلتفرم‌هایی مانند کرانچی رول ساخته شده‌اند، که کاربران با تهیه گیفت کارت کرانچی رول می‌توانند به تمام عناوین انیمیشن‌های ژاپنی و مانگا دسترسی داشته باشند.

در این مطلب از قصد داریم به معرفی Anime و تاریخچه کامل آن بپردازیم تا به صورت مفصل با فراز و نشیب‌های مسیر محبوبیت آن آشنا شویم.

انیمه چیست؟

کلمه Anime که به ژاپنی “ah-knee-may” تلفظ می‌شود؛ مخفف کلمه انیمیشن است. در ژاپن از این کلمه برای اشاره به تمام انیمیشن‌ها استفاده می‌شود. با این حال در خارج از ژاپن، این اصطلاح به لغتی اختصاصی برای انیمیشن‌های ژاپنی تبدیل شده است.

در آغاز برای دهه‌ها، انیمه توسط ژاپن و برای ژاپن تولید می‌شد؛ یک محصول محلی، با ظاهر و احساس متمایز نه تنها از نظر جلوه‌های هنری، بلکه داستان‌گویی، مضامین و مفاهیم. ولی در طول چهل سال گذشته، به یک پدیده بین المللی تبدیل شده است و میلیون‌ها طرفدار را به خود جذب کرده و به بسیاری از زبان‌ها ترجمه شده است. یک نسل کامل از بینندگان در خارج از ژاپن با آن بزرگ شده‌اند و اکنون این علاقه را به فرزندان خود منتقل می‌کنند.

Anime درست مانند صنعت سینما، دارای ژانرهای مختلف مانند رمانتیک، درام، هیجان‌انگیز و ترسناک است. البته فیلم و سریال‌های انیمه شامل ژانرهایی می‌شوند که مختص این نوع فیلم‌ها است مانند شونن (مختص پسرها)، شوجو (مختص دخترها)، سایبر پانک و غیره.

در حال حاضر Anime به یک صنعت پرسود تبدیل شده است که در سال ۲۰۲۲ ارزشی بالغ بر ۲۴.۲۷ میلیارد دلار داشته است و پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۹ به ۵۰.۵۷ میلیارد دلار برسد.

 پیدایش انیمه از آغاز تا امروز

قدمت انیمه به تولد صنعت فیلم ژاپن در اوایل دهه ۱۹۰۰ باز می‌گردد و به عنوان یکی از عناصر تاثیرگذار فرهنگی ژاپن طی یک قرن گذشته ظاهر شده است.

بخش اعظم کارهایی که در سال‌های اولیه ساخته می‌شدند از تکنیک‌هایی مانند نقاشی مستقیم روی فیلم و برش کاغذ بهره می‌بردند. در واقع کارگردانان ژاپنی، از پیشگامان انیمیشن در جهان بودند.

تا آغاز دهه ۱۹۳۰، کارگردانان به تولید انیمیشن‌های شخصی می‌پرداختند. اما با ظهور حزب ناسیونالیسم ژاپن و شروع جنگ جهانی دوم، انیمه‌هایی که مضمون سرگرمی داشتند محبوبیت خود را از دست دادند. بلکه کارهایی با مضمون ملی‌گرایی و تبلیغاتی جای آنها را گرفت.

در ادامه به صورت مختصر به بررسی دوره‌های تاریخی ظهور و پیشرفت Anime در وال پی می‌پردازیم.

پس از جنگ و ظهور تلویزیون

پس از جنگ جهانی دوم، اولین شرکت تولید انیمیشن ژاپنی به نام Toei تاسیس شد. از تولیدات این کمپانی که به شهرت جهانی رسید و در سینماهای آمریکا نیز به نمایش درآمد؛ Ninja And Sorcery بود که توسط Shōnen Sarutobi Sasuke در سال ۱۹۵۹ ساخته شد. با این حال در این زمان، ساخته‌های انیمیشنی فاصله زیادی با شهرت فیلم‌های آکیرا کوروساوا داشتند.

اما آنچه باعث رشد این صنعت شد، رونق تلویزیون بود. اولین نمایش‌های مهم شرکت Toei، انیمه‌ای تلویزیونی به نام Sally the Witch و kid with his giant robot بود.

شروع دوران صادرات انیمه

تا این لحظه، تولیدات انیمیشن ژاپنی توسط ژاپن ساخته شده بود. اما به تدریج انیمه شروع به حضور در سرزمین‌های انگلیسی زبان کرد.

در سال ۱۹۶۳، اولین صادرات بزرگ Anime به آمریکا اتفاق افتاد. انیمیشن‌هایی تحت نام Tetsuwan Atomu که به نام Astro Boy نیز شهرت یافت در شبکه NBC شروع به پخش کرد. آسترو بوی اقتباسی از مانگای اوزامو تسوکا بود که داستان پسری را روایت می‌کرد که دارای توانایی‌های ربات مانند بود.

یکی از چهره‌های تاثیرگذار این صنعت در کشور آمریکا، پیتر فرناندز (Peter Fernandez) است که با اقتباس مانگاهای ژاپنی، نمونه‌های آمریکایی را تولید می‌کرد.

البته به دلیل اختلاف فرهنگی مردم ژاپن و سایر کشورها، انیمیشن‌هایی که از کشور ژاپن برای نمایش در آمریکا انتخاب می‌شدند، تحت سانسور قرار می‌گرفتند و این کار به مذاق کارگردانان ژاپن خوش نمی‌آمد.

آغاز تنوع‌بخشی به آثار هنری

در دهه ۱۹۷۰، محبوبیت روزافزون تلویزیون ضربه بزرگی را به صنعت سینمای ژاپن وارد کرد. بسیاری از انیماتورهایی که به طور انحصاری در سینما کار می‌کردند به تلویزیون بازگشتند تا از پتانسیل‌های در حال گسترش آن استفاده کنند. نتیجه نهایی دوره‌ای از گسترش ژانر بود. زیرا بسیاری از ژانرهای رایج در Anime که تا به امروز ابداع شدند، از آثار دهه ۷۰ میلادی نشات گرفته‌اند.

از جمله مهم‌ترین این ژانرها که در این زمان به وجود آمد، Mecha است. ژانر مچا در واقع بیشتر حول ربات‌های غول پیکر داستان پردازی می‌کند. از عناوین مهم و پر مخاطب این ژانر می‌توان به Tetsujin 28-go و Mobile Suit Gundam اشاره کرد.

در واقع بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی که در دوران کودکی تماشا می‌کردیم مانند بچه‌های کوه آلپ، هایدی، حنا دختری در مزرعه و باخانمان تحت تاثیر همین دوران انیمه شکل گرفتند.

دهه هشتاد میلادی شاهد ظهور چندین استودیو بزرگ انیمیشن در ژاپن بود. انیماتور سابق Toei، هایائو میازاکی و همکارش ایسائو تاکاهاتا استودیوی گیبلی (Ghibli) را تاسیس کردند که به یکی از پیشگامان انیمیشن ژاپن تبدیل شد. این استودیو آثاری فاخر مانند همسایه من توتورو و روح دورشده را عرضه کرد که به فروش گیشه میلیونی دست یافتند. استودیوی GAINAX که بیشتر به ساخت انیمه‌های کوتاه می‌پردازد نیز در این زمان تاسیس شد.

انقلاب ویدیوی خانگی

ویدیوی خانگی، این صنعت را در دهه هشتاد حتی به شکلی اساسی‌تر از تلویزیون متحول کرد. این اتفاق، امکان تماشای مجدد یک فیلم را فراهم می‌کرد، که به مذاق طرفداران سرسخت انیمه یعنی اوتاکوها خوش آمد؛ زیرا می‌توانستند با یکدیگر به تماشای برنامه‌های مورد علاقه‌شان بپردازند و شور و شوق خود را به اشتراک بگذارند. همچنین با ظهور ویدئو خانگی، یک ژانر جدید ویژه بزرگسالان ایجاد شد که با وجود سانسور در داخل و خارج از کشور طرفداران خاص خود را به دست آورد.

لیزر دیسک (LD)، یک فرمت پخش که دارای کیفیت بالای تصویر و صدا بود، در اوایل دهه هشتاد از ژاپن پدیدار شد تا به فرمت مورد علاقه در بین فیلم‌بازان و اوتاکوها تبدیل شود. علیرغم مزایای تکنولوژیکی آن، LD هرگز سهم بازار VHS را به دست نیاورد و در نهایت به طور کامل توسط دی وی دی و دیسک بلو ری از دور خارج شد. اما در آغاز دهه نود، داشتن یک پخش کننده LD و آرشیوی از دیسک‌های همراه با آن، نشانه اوتاکو بودن یک طرفدار انیمیشن در ایالات متحده و ژاپن بود.

ظهور اینترنت

دو فناوری اصلی دیگر در اواخر دهه نود به وجود آمدند که به Anime کمک کرد مخاطبان بیشتری پیدا کند. اولین مورد اینترنت بود. ظهور اینترنت برای طرفداران انیمه به این معنی بود که دیگر نیازی به جستجو در شماره‌های مختلف مجلات برای جمع‌آوری اطلاعات محکم درباره عناوین جدید نبود. خبرنامه‌های ایمیلی، وب‌سایت‌ها و ویکی‌ها یادگیری در مورد یک سریال یا شخصیت خاص را به آسانیِ تایپ کردن یک نام در موتور جستجو انجام می‌داد. مردم در طرف مقابل جهان می‌توانستند بینش خود را بدون نیاز به ملاقات حضوری به اشتراک بگذارند.

مورد بعدی، فرمت دی وی دی بود؛ که ویدیوی خانگی با کیفیت بالا را با قیمت‌های مقرون به صرفه به خانه‌ها آورد.

مشکلات جدی در صنعت انیمه

در اواخر دهه ۹۰، ژاپن با فروپاشی اقتصادی عظیمی مواجه شد. وضعیت اقتصادی این دوران بر روند رو به رشد صنعت انیمیشن ژاپن نیز تاثیر گذاشت. آثار خلاقانه و نوآورانه جای خود را به آثار محافظه کارانه دادند.
در واقع کارگردانان به تولید انیمیشن‌هایی بر اساس مانگاهای پرطرفدار روی آوردند تا موفقیت آن‌ها تضمین شود. بنابراین آثار فاخری مانند سریال‌های وان‌پیس، ناروتو و بلیچ ساخته شدند. ظهور ابرقهرمانانی که دشمنان خود را با هوش و قدرت خود شکست می‌دهند، نمودی از وضعیت کشور ژاپن و مبارزه با اقتصاد فرو ریخته بود.

دیگر مشکلی که در اوایل قرن ۲۱ ظاهر شد، کپی برداری غیرقانونی از آثار منتشر شده بر بستر اینترنت بود. با آغاز بحران اقتصادی جهانی در سال ۲۰۰۸، بسیاری از استودیوها اعلام ورشکستگی کردند. در همین دوران بود که دو استودیو بزرگ به نام ADV Films و Geneon توسط استودیو FUNimation خریداری شدند. پس از آن استودیو FUNimation به ساخت فرنچایزهای پی در پی از عنوان دراگون بال پرداخت و توانست در دوران رکود، فروش خوبی را تجربه کند.

اوج‌گیری مجدد انیمه

پس پایان بحران اقتصادی، استودیوهای خلاق، شروع به تولید محصولات با کیفیت و نوآورانه کردند. ساخت آثاری مانند Fullmetal Alchemist و Attack On Titan تنها بخشی از آثار جذاب صنعت انیمیشن ژاپنی است. پس از رشد صنعت انیمه در زمان حال، شرکت‌هایی مانند نتفلیکس و آمازون پرایم نیز به ساخت Anime روی آورده‌اند. با اینکه این محصولات در ایالات متحده ساخته می‌شوند، اما هنوز دارای طراحی‌هایی ژاپنی هستند.

اگر علاقه‌مند به تماشای انیمه هستید پیشنهاد می‌کنیم مقاله بهترین انیمه سینمایی را مطالعه کنید تا با برترین انیمه های جهان که باید ببینید آشنا شوید.

چه چیزی انیمه را متمایز می‌کند؟

انیمه و مانگا با اکثر کارتون‌های آمریکایی مانند بتمن و مرد عنکبوتی یا کمیک‌ها متفاوت است. این تفاوت‌ها به طرق مختلفی از جمله داستان‌سرایی، طراحی بصری، گستردگی ژانر و حتی تفاوت‌های فرهنگی که توسط شخصیت‌ها به نمایش گذاشته می‌شود، نمایان می‌شود.

در واقع آثار انیمیشن ژاپنی دارای سبک‌های طراحی بصری متفاوتی است. مثلا می‌توانید طراحی کاراکترها در بلیچ یا ناروتو را با کاراکترهای اَفرو سامورایی مقایسه کنید. طراحی‌های بصری در اینگونه محصولات می‌تواند مانند Samurai Champloo پر زرق و برق باشد یا مانند Azumanga Daioh بسیار ساده طراحی شود. اما انیماتورها، روند داستان و کاراکترها را به گونه‌ای طراحی ‌می‌کنند که همه این عناوین از نظر محتوایی در دسته انیمه‌ها جای گیرند.

اینگونه انیمیشن‌ها، معمولا از نظر داستانی به مفاهیم عمیق می‌پردازند و شخصیت پردازی کاراکترها بسیار قوی و انحصاری صورت می‌گیرد.

به علاوه طیف وسیعی از انیمیشن‌های ژاپنی در ژانرهای مختلف منتشر می‌شوند؛ به این معنی که طرفداران بسیاری از ژانرها می‌توانند مجموعه‌‌هایی پیدا کنند که با علایق آنها همسان باشد. برای طرفداران داستان‌های علمی تخیلی، عنوان Planetes عالی خواهد بود. طرفداران کمدی رمانتیک Fruits Basket را دوست خواهند داشت در حالی که عاشقان اکشن از Ghost in The Shell لذت خواهند برد. حتی در بین محصولات مختلف، اقتباس‌هایی از ادبیات کلاسیک مانند کنت مونت کریستو وجود دارد.

انیمه، اوتاکو و خرده فرهنگ جهانی

با وجود فراز و نشیب‌هایی که در دنیای Anime وجود داشته است؛ این صنعت همچنان به رشد خود ادامه داده است. در واقع انیمه آنچنان در فرهنگ مردم ژاپن و کشورهای مختلف رسوخ کرده است که طرفداران اینگونه فیلم و سریال‌ها با نام خاص اوتاکو شناخته می‌شوند و دارای فرهنگ خاص خود هستند.

تجربه ثابت کرده روندی که به فرهنگ سازی منجر شود، هرگز از بین نمی‌رود. پس با خیال راحت می‌توانیم تا آخر عمر از تماشای آثار کلاسیک و جدید انیمه لذت ببریم. علاقمندان به تماشای انیمه پس از تهیه گیفت کارت کرانچی رول از وال پی می‌توانید با استفاده از آموزش نحوه استفاده از گیفت کارت کرانچی رول این گیفت کارت محبوب را فعال و به تماشای فیلم یا انیمه مورد علاقه خود بپردازید.